“Ik loop met één been op de stoep en met één been in de goot. En als ik dat niet doe dan ben ik morgen dood.” – Kinderen voor Kinderen
Dit is eigenlijk de kern van een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS), ook wel een dwangstoornis genoemd. Nu is bovenstaand voorbeeld tamelijk onschuldig; vooral bij kinderen komt deze manier van denken regelmatig voor. Het is onschuldig omdat kinderen goed beseffen dat ze niet écht doodgaan wanneer ze de handeling niet uitvoeren. Mensen met OCS hebben meer moeite met dit besef, mede door de angst die onderdeel is van de stoornis. Hierdoor is het moeilijk om te realiseren dat de gedachten die ze hebben irreëel zijn.
Iemand met een obsessieve-compulsieve stoornis heeft veel verschillende gedachten (obsessies) over handelingen (compulsies) die ze moeten uitvoeren. Doen ze dat niet, dan zal dat volgens hen rampzalige gevolgen hebben. Ergens weten ze wel dat hun gedachten niet helemaal rationeel zijn, maar de angst voor de rampzalige gevolgen maakt dat ze zich gedwongen voelen de handelingen toch uit te voeren. Voorbeelden van OCS zijn schoonmaakdrang, wasdrang, controledwang, teldwang en trichotillomanie (haren trekken).
Obsessies zijn de dwanggedachten. Het zijn ongewenste gedachten en/of voorstellingen die uit de persoon zelf komen, maar die hij of zij niet of nauwelijks onder controle lijkt te kunnen houden. Ze komen als het ware buiten je wil om en dringen zich aan je op. Voorbeelden van zulke gedachten zijn:
Wanneer ik dit niet schoonmaak, ga ik dood.
Alles moet schoon zijn, want anders raak ik besmet.
Mijn huis zal ontploffen als ik het gas niet controleer.
Als ik dit niet op een bepaalde manier neerzet, zullen mijn geliefden sterven.
Dwanggedachten moeten niet worden verward met waangedachten. Bij waangedachtes zijn mensen écht overtuigd van hun gedachten en zien zij deze als de waarheid.
Compulsies
Compulsies zijn de dwanghandelingen die worden uitgevoerd naar aanleiding van de obsessies, met als doel de gevreesde ramp te voorkomen. Door de compulsie uit te voeren, ervaart de persoon een kort moment van opluchting en neemt het gevoel van spanning af. Kort daarna zullen de obsessies echter weer terugkeren, gevolgd door de dwang om de compulsies opnieuw uit te voeren. Voorbeelden van compulsies zijn je handen wassen of bijvoorbeeld sloten controleren.
Het constant toegeven aan de dwanggedachten door middel van het uitvoeren van de dwanghandelingen, zorgt ervoor dat het gedrag in stand wordt gehouden. Met behulp van psychologische behandeling kan dit doorbroken worden.
Behandeling voor een obsessieve-compulsieve stoornis
De meest effectieve behandeling is cognitieve gedragstherapie (CGT) met responspreventie. CGT is een behandelmethode waarbij we zowel aandacht hebben voor jouw gedachten als voor jouw gedrag. Een belangrijke eerste stap is dat je gaat herkennen dat bepaalde situaties dwanggedachten en rampscenario’s veroorzaken. Bijvoorbeeld: “Als ik niet alle stekkers uit alle stopcontacten haal als ik van huis ga, zal er brand ontstaan en verlies ik alles wat ik heb.” De cognitieve therapie richt zich op het leren uitdagen en bijstellen van zulke catastrofale gedachten naar meer reële gedachten.
De gedragstherapie richt zich op het verminderen van de dwanghandelingen. Dit bestaat uit exposure in vivo (blootstelling aan de gevreesde situatie) en responspreventie (het niet uitvoeren van de dwanghandeling). Op deze manier kan je lerend ervaren dat wat je vreest niet uitkomt en kan de angst uitdoven. Dit roept in eerste instantie waarschijnlijk meer angst op en kan moeilijk zijn. Weet dat je dit niet alleen hoeft te doen. Samen met jouw psycholoog ga je dit stapsgewijs aan en word je ondersteund bij dit proces.
Daarnaast maken we gebruik van oplossingsgerichte therapie. Dat houdt in dat we je eigen krachten, ideeën en oplossingen gaan aanwenden in het herstelproces.
Onze locaties en psychologen
Wil je snel geholpen worden? Bel 0850645864 om een intake in te plannen.
Selecteer een locatie waar je geholpen wil worden.
Wil je snel geholpen worden? Vul het formulier in of bel ons op 0850645864 om een intake in te plannen. Psycholoog Nederland biedt ook veilige & persoonlijke zorg op afstand.
